بورس بازاری است که به صورت متشکل و رسمی فعالیت می کند. بورس دارای انواعی است که عبارتند از: ۱- بورس اوراق بهادار، ۲- بورس کالا، ۳- بورس ارز ۴- بورس اوراق مشتق.
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که اوراق بهادار پذیرفته شده در آن براساس قوانین و مقررات خاصی بین خریداران و فروشندگان دادوستد می شود. وظیفة اصلی بورس اوراق بهادار فراهم آوردن بازاری شفاف (ارائة اطلاعات کامل برای خریداران و فروشندگان) برای دادوستد اوراق بهادار است.
خریدوفروش سهام در بورس بوسیلة کارگزاران و از طریق سیستم رایانه ای انجام می شود. به این ترتیب که کارگزاران به وکالت از سهامداران سفارشات خریدوفروش را وارد سیستم معاملات می کنند. معاملات در سیستم براساس روش حراج دو طرفه انجام می شود. یعنی نوبت های خرید براساس قیمت های بیشتر در هر لحظه و نوبت های فروش براساس کمترین قیمت در هر لحظه مرتب می شوند و هر زمان که بهترین قیمت خرید و بهترین قیمت فروش برابر شد معامله بر روی سهام انجام می شود.
کارگزار شخصی حقوقی (شرکتی) است که خریدوفروش سهام توسط وی صورت می گیرد. مجوز کارگزاری به افرادی داده می شود که علاوه بر داشتن برخی ویژگی ها از قبیل سوابق حرفه ای، قبولی در آزمون و امین بودن، مطابق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی می بایست شرایط عضویت در کانون کارگزاران، پذیرش در بورس اوراق بهادار و مجوز فعالیت در بورس را دارا باشند.
دادوستد در سیستم معاملات از طریق کد معاملاتی صورت می گیرد. کد معاملاتی، کد ثابتی است که از طریق آن سرمایه گذار در سیستم معاملات شناسایی می شود. این کد که براساس مشخصات فردی سرمایه گذار ایجاد شده است. متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی فرد سرمایه گذار و یک عدد پنج رقمی است که به صورت اتوماتیک توسط سیستم رایانه ای مشخص می شود. لذا خرید و فروش اوراق بهادار مشروط به دریافت کد معاملاتی است که این امر از طریق کارگزار و با ارائة مستندات شناسایی سرمایه گذار نظیر شناسنامه و کد ملی امکان پذیر است. دریافت کد معاملاتی برای اشخاص حقوقی (شرکت ها) مستلزم ارائة اساسنامه و روزنامة رسمی شرکت است.
مبلغی که خریدار برای سفارش های خرید می پردازد عبارت از ۴/۰ درصد ارزش خرید بابت کارمزد کارگزار و ۱۵/۰ درصد ارزش خرید بابت کارمزد گسترش بورس است. برای سفارش های فروش، علاوه بر کارمزد کارگزار و کارمزد گسترش بورس، ۵/۰ درصد از محل فروش بابت مالیات پرداخت می شود. حداقل کارمزد کارگزار ۱۵.۰۰۰ ریال و حداکثر آن ۱۰۰ میلیون ریال می باشد.
